1. Objawy awarii turbo 

Aby silnik wysokoprężny Diesla bądź silnik benzynowy mógł działać ze zwiększoną dynamiką przy niskim zużyciu paliwa, w pojazdach umieszcza się turbosprężarki – stosunkowo niewielkie urządzenia, dzięki którym paliwo jest spalane w pełniejszy sposób. Turbo znajduje wielu zwolenników, gdyż z założenia przez długi czas i tysiące kilometrów powinno niezawodnie działać. O tym, jakie objawy mogą wykazywać nieprawidłowo działające turbo i czy jazda z uszkodzoną turbiną bądź innymi elementami turbosprężarki jest bezpieczna, dowiesz się, czytając nasz artykuł.

2. Trochę teorii na temat działania turbo

W jaki sposób przebiega praca turbosprężarki w samochodzie z silnikiem Diesla? Zasada działania turbo jest bardzo prosta, lecz cały proces przebiega w warunkach wysokiej temperatury (700-1000 stopni Celsjusza) oraz z uzyskiwaniem wartości często wyższych niż 200 000 obrotów na minutę. Warunki pracy turbosprężarki wymagają od producentów stosowania tworzyw, które są wytrzymałe zwłaszcza na bardzo gorące temperatury, dlatego też w muszlach turbo odnajdziemy stop NiResist (niklu, krzemu, miedzi, manganu i chromu) oraz stopy aluminium, wirniki powstają z tworzyw takich jak tytan, Inconel (stop niklu, żelaza, chromu i kobaltu) bądź MarM247 (stop chromu, żelaza, niobu, molibdenu, tytanu, aluminium i węgla). Zastosowanie tego typu tworzyw wpływa na wysokie ceny nowych turbosprężarek, gwarantuje jednak sprawne działanie turbo mimo skrajnie trudnych warunków.

Praca wykonywana przez turbo w samochodzie dotyczy dostarczenia zwiększonej ilości tlenu do silnika po to, by spalanie oleju napędowego zachodziło w maksymalnie pełny i efektywny sposób. Najczęściej wymienia się dwie zasadnicze części turbosprężarki, od których pochodzi nazwa mechanizmu, a są nimi właśnie turbina i sprężarka. Proces wykorzystania spalin i wtłoczenia powietrza do silnika przebiega według ściśle określonego schematu, który nie powinien być zaburzony przez brak oleju bądź brak ciśnienia oleju, zanieczyszczenia w turbo czy przez nagle przerwaną pracę silnika, co wyjaśnimy nieco później. Działanie turbo jest możliwe dzięki współpracy dwóch wirników. Gdy spaliny poruszą turbiną, dochodzi do aktywacji i poruszenia koła kompresji w układzie dolotowym. Dzięki temu procesowi realizowanemu w naprawdę szybkim tempie uzyskujemy mieszankę paliwowo-powietrzną, która znakomicie spala się w silniku, ograniczając emisję toksycznych spalin. Producenci zgodnie twierdzą, że turbina wspomaga pracę silnika i jest urządzeniem o wysokiej wydajności i mają dużo racji, jednakże zalety turbo odchodzą w cień w sytuacji, gdy mamy do czynienia z awariami tego urządzenia. W kolejnych częściach opracowania zamieściliśmy informacje na temat tego, jakie usterki mogą się przytrafić turbosprężarce w naszym pojeździe, czy turbina może uszkodzić silnik oraz jak rozpoznać objawy uszkodzenia turbiny 1.9 dCi bądź innego modelu silnika i co zrobić, gdy turbina wykazuje objawy awarii.

3. Awarie i uszkodzenia turbo – co może się wydarzyć?

Jakim uszkodzeniom może ulec turbosprężarka i czym mogą grozić poszczególne awarie? Opracowaliśmy krótki przewodnik po najczęściej występujących uszkodzeniach w obrębie turbo, wskazując jednocześnie na przyczyny opisywanych sytuacji. Czy turbosprężarka psuje się bez powodu? Jej budowa charakteryzująca się odpornością na wysokie temperatury i tarcie sprawia, że najczęściej musi zaistnieć konkretna przyczyna i dopiero wówczas dochodzi do zakłócenia pracy i uszkodzeń mechanicznych turbo. Wskutek nieodpowiedniego użytkowania pojazdu z mechanizmem turbosprężarki mogą wystąpić zagrożenia wszystkich elementów układu. Serwisanci najczęściej mają do czynienia z wytarciem elementów, często trafia do nich uszkodzony wirnik turbiny bądź uszkodzone łopatki turbiny, a objawy tych sytuacji są niekiedy ignorowane przez użytkowników pojazdów.

Jednym z poważniejszych zagrożeń jest przedostanie się do turbiny cząstek ciał stałych. Mechanizm, który działa, wykonując setki tysięcy obrotów na minutę odbiera każde zetknięcie z ciałem obcym jako mocne uderzenie, które skutkuje na przykład uszkodzeniem, odkształceniem, starciem, a nawet wyłamaniem łopatek koła kompresji, wyłamaniem elementów ruchomych zmiennej geometrii, zarysowaniem wszystkich elementów turbo oraz pęknięciami części turbosprężarki, które będą kwalifikowały się zapewne już tylko do wymiany. Co więcej, na elementach turbo gromadzą się nagary, które wraz z biegiem czasu i przejechanymi kilometrami pogarszają sytuację turbosprężarki. Części turbo mogą ulec destrukcji również w sytuacji, gdy zostaną przekroczone optymalne wartości temperatury spalin bądź prędkości obrotowej, jaką osiąga turbina. W takiej sytuacji będziemy mieć do czynienia z przegrzaniem łopatek turbiny, odkształcenia elementów turbo, a także wyłamania i wygięcia elementów układu, w którym nie mogą wystąpić żadne luzy. Specjaliści jako jedno z poważniejszych uszkodzeń turbosprężarki wymieniają także brak dostatecznego smarowania wynikający z deficytu oleju wskutek niedopilnowania jego poziomu, przerwania kanalików, generowania niewystarczających wartości ciśnienia oleju bądź częstego gaszenia silnika od razu po zatrzymaniu pojazdu, gdy turbina stopniowo kończy swoją pracę. W rezultacie niedostatków smarowania w turbosprężarce dochodzi do zniszczenia łożysk, turbiny, koła kompresji oraz każdego elementu, którego praca bez smarowania wiąże się z tarciem o inne części, a finalnie możliwość użytkowania samochodu odbiera nam zatarta turbina. Objawy, nieprawidłowości w pracy turbo oraz każde działanie auta, które odbiega od normy, warto obserwować, gdyż można bez problemu wyłapać dźwięk uszkodzonej turbiny, co staje się punktem wyjścia do nieskomplikowanych napraw i czyszczenia, które przywracają prawidłowe działanie turbo.

Turbo w tarapatach – jak niwelować przyczyny uszkodzeń?

Tak jak już wspomnieliśmy, wiele uszkodzeń turbosprężarek wywodzi się od niewłaściwego użytkowania pojazdu. Zbyt rzadkie wymiany filtrów oraz oleju, stosowanie innego oleju silnikowego niż ten, który zaleca producent, tankowanie paliwa słabej jakości oraz podtrzymywanie stylu jazdy, który źle wpływa na turbosprężarkę (wymuszanie wysokich obrotów bez dostatecznego rozgrzania silnika oraz wyłączanie pracy jednostki napędowej bez odczekania, aż turbina przestanie pracować) mogą poskutkować wieloma wydatkami związanymi z naprawą i regeneracją turbo. Warto dysponować wiedzą na temat tego, jak sprawdzić, czy turbina jest sprawna. Właściwe działanie turbosprężarki to harmonijna, równa praca silnika, który nie generuje zanieczyszczonych spalin i zużywa niewielkie ilości oleju napędowego przy zachowaniu satysfakcjonującej dynamiki. Jeśli w naszym pojeździe wystąpi rozszczelnienie turbiny, objawy w postaci szarpania, kopcenia, uruchamianie trybu awaryjnego silnika oraz wycie turbo z pewnością nas o tym powiadomią. Podobnie wygląda sytuacja, gdy wystąpi zmienna geometria – objawy tej sytuacji są zbliżone i na tyle charakterystyczne, że uważny kierowca z pewnością je dostrzeże. Jaką reakcję należy podjąć? Z tak wyspecjalizowanym elementem, jakim jest turbosprężarka, warto kierować się jedynie do autoryzowanych serwisów, które dysponują oryginalnymi częściami zamiennymi, a także aparaturą służącą do czyszczenia, testowania i regulacji turbosprężarek. Podczas jazdy samochodem dbaj jednak o to, aby eliminować przyczyny uszkodzenia turbo: tankuj dobrej jakości paliwo, przeprowadzaj częste wymiany oleju i filtrów oraz dbaj o to, aby Twój styl jazdy był dla turbo jak najmniej obciążający.